انواع ورق سرد موجود در بازار آهن + آشنایی با نحوه تولید ، ویژگی ها و کاربرد

آیا تا به حال نام ورق سرد را شنیده‌اید؟ اگر به تازگی وارد حوزه آهن‌آلات شدید احتمالا برای شما نیز سوال است که چرا این ورق‌ها به نام ورق سرد شناخته می‌شود. در پاسخ به این سوال باید گفت علت نامگذاری این محصولات به نام ورق سرد، شیوه و فرایند تولید این محصولات است. همان‌طور که در مقاله‌های قبلی صحبت کردیم، تمام ورق‌های فلزی از نظر شیوه تولید در دو نوع نورد سرد و نورد گرم موجود هستند. در نورد سرد، بیشتری بخش تولید ورق‌ها به کمک غلتک‌های چهارطبقه و خوشه‌ای انجام می‌گیرد. به علاوه اینکه ورق‌های تولیدشده به روش نورد سرد، در مقایسه با ورق‌های نورد گرم،  استحکام بالاتری دارند. علاوه بر تفاوت این ورق‌ها از نظر شیوه تولید، باید گفت ورق‌های سرد از برخی جهات دیگر نظیر قیمت، ویژگی‌ها و البته کاربرد، با ورق نورد گرم تفاوت دارند. این مقاله از سایت آهن ملت ، به معرفی انواع ورق سرد، نحوه تولید، ویژگی‌ها و کاربرد این ورق‌ها در صنایع مختلف اختصاص داده شده پس برای آشنایی با این محصولات، در ادامه همراه ما باشید.

ورق سرد چیست؟

همان‌طور که کمی قبل‌تر اشاره کردیم، ورق‌های فلزی به یکی از دسته نورد گرم و نورد سرد تعلق دارند. تمامی ورق‌هایی که به روش نورد سرد تولید و به بازار عرضه می‌شوند، به نام ورق سرد شناخته می‌شوند. در این فرایند تولید، ابتدا شمش‌‌های فولادی، نورد گرم شده و تبدیل به ورق ضخیم می‌شوند. سپس برای کم نمودن ضخامت ورق، فرایند نورد سرد انجام می‎گیرد. در طی این فرایند، با قرارگیری تحت فشار بسیا زیاد، ضخامت ورق فولادی کاهش می‌یابد و بدون استفاده از حرارت، ورق فولادی تقویت می‎شود.

اگر بخواهیم ورق سرد را مطابق با تعریف استاندارد ملی ایران بشناسیم، باید گفت:

“ورق فولادی سرد نوردیده، محصولی است که از نورد سرد ورق فولادی گرم نوردیده پوسته‌زدایی شده پس از کاهش ضخامت و بازپخت، به منظور تبلور مجدد آن به دست می آید.”

در ادامه این تعریف، عنوان شده که در نهایت، یک پوشش روغن روی ورق اجرا می‌شود تا از بروز زنگ‌زدگی در آن جلوگیری شود. این پوشش روغنی، با شوینده‌های معمولی قابل پاک شدن است و نقشی در شکل‌دهی، روانسازی و یا کشش ورق ایفا نمی‌کند. نکته قابل توجه آن است که امکان عرضه ورق‌ها به صورت روغن‌نزده نیز وجود دارد اما تولیدکننده، مسئولیتی در قابل بروز زنگ‌زدگی در ورق‌ها بر عهده نخواهد داشت.

کلیه ورق‌هایی که به روش نورد سرد تولید می‌شوند از نظر ابعاد، بسیار دقیق هستند و سطح آن‌ها به خوبی پرداخت شده است. این در حالی است که سطح ورق‌های نورد گرم، به دلیل پوشیده شدن با پوسته‌های اکسیدی، ظاهری مات و نه‌چندان قابل توجه دارند.

ورق سرد و گرم چه تفاوتی دارند؟

پیش از آنکه با انواع ورق سرد در بازار آشنا شوید، بگذارید به یکی از سوال‌های رایج افراد پاسخ دهیم. عمده‌ترین تفاوتی که میان ورق‌های سرد و گرم وجود دارد، شیوه و فرایند تولید این محصولات است. هرچند که برای تولید هر دو ورق، به منظور تغییر شکل شمش، نیاز به حرارت و دمای بالا وجود دارد اما برای تولید ورق سرد، باید ورق خارج‌شده از نورد گرم آماده عملیات نورد سرد شود تا ضخامت آن کاهش یافته و به ضخامت مورد نظر برسد و در نهایت به شیت و کویل تبدیل گردد. علاوه بر این، میان ورق‌های نورد گرم و سرد از نظر کاربرد، ابعاد و… نیز تفاوت‌های دیگری وجود دارد که در مقاله‌های دیگر به توضیح مفصل آن خواهیم پرداخت. چنانچه مایل به دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه ورق هستید، به شما پیشنهاد می کنیم مقاله ” انواع ورق آهنی ” را مطالعه نمایید.

با انواع ورق سرد در بازار آشنا شوید

ورق‌های سرد را می‌تون از جهاتی همچون نوع آلیاژ یا گرید فولادی که در تولید آن‌ها به کار رفته و یا محصول نهایی، به دو نوع دسته‌بندی کرد. در ادامه، نگاهی به انواع ورق سرد خواهیم انداخت.

دسته‌بندی انواع ورق سرد بر اساس آلیاژ یا گرید فولاد

با در نظر گرفتن این موضوع که در تولید ورق فولادی از چه آلیاژی استفاده شده است، این محصولات را می‌توان در انواع زیر دسته‌بندی نمود. این دسته‌بندی ورق‌های سرد مطابق با استاندارد DIN 1623 انجام گرفته است.

• St12: کشش معمولی
• St13: کشش عمیق
• St14: کشش فوق عمیق
• St37،St44 : کاربردهای عمومی و ساختمانی
• EK2، EK4: مناسب لعاب کار

علاوه بر استاندارد جهانی، انواع ورق سرد مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۵۷۲۳، در انواع زیر موجود هستند:

• ورق سرد ۱ باکیفیت معمولی
• ورق سرد ۲ باکیفیت کششی
• ورق سرد ۳ باکیفیت کشش عمیق
• ورق سرد ۴ باکیفیت کشش عمیق آرام شده با آلومینیوم
• ورق سرد ۵ باکیفیت کشش بسیار عمیق

دسته‌بندی انواع ورق سرد بر اساس محصول نهایی

ورق‌های سرد از نوع با پوشش روغن محافظ و بدون این پوشش، قابلیت استفاده به عنوان محصول نهایی را دارند، بنابراین امکان استفاده از آن‌ها در طیف وسیعی از صنایع وجود دارد. با این حال، چنانچه قصد دارید از ورق سرد به منظور تولید سایر ورق‌ها از جمله ورق‌های پوشش‌دار استفاده کنید، بهتر است به سراغ ورق‌های سرد غیر روغنی بروید. بر این اساس، می‌توان ورق‌های سرد را به دو دسته پوشش دار و یا روغنی تقسیم‌بندی کرد. انواع ورق های سرد شامل محصولات زیر هستند:

ورق روغنی

منظور از ورق‌ ورغنی، ورق سرد است که بر روی آن، یک پوشش روغنی اعمال شده است. علت نامگذاری این محصولات به نام ورق روغنی نیز، وجود پوشش روغنی و شکل ظاهری براق این ورق‌ها است که سبب ایجاد تمایز چشمگیری میان این ورق‌ها با سایر ورق‌های موجود شده است.

به منظور تولید این ورق‌های روغنی، از تکنولوژی نورد سرد استفاده شده است و از یک روغن، به عنوان محافظ و پوششی در برابر زنگ‌زدگی بر روی آن استفاده می‌گردد. به این ترتیب، این اطمینان وجود دارد که محصول در طولانی‌مدت دچار زنگ و اکسید نخواهد شد.

ورق سرد پوشش‌دار

در طی فرایند تولید ورق سرد، برخی از این ورق‌ها از خط نهایی تولید خارج شده و به سمت خطوط دیگری هدایت می‌شوند تا از آن‌ها به منظور تولید ورق‌های سرد پوشش‌دار استفاده شود. در این بخش، شما را با انواع این ورق‌های پوشش‌دار آشنا خواهیم ساخت.

1. ورق گالوانیزه

برای تولید ورق گالوانیزه، از ورق سرد به عنوان پایه استفاده می‌شود و پوشش روی، به روش‌های مختلفی روی ورق گالوانیزه را می‌پوشاند. همان‌طور که گفتیم، این پوشش از جنس فلز روی است بنابراین مانع از خوردگی ورق می‌شود. ورق‌های گالوانیزه، توسط کارخانجات مطرحی چون فولاد مبارکه اصفهان در ضخامت‌های بین ۰.۳ تا ۳ میلی‌متر تولید و به بازار عرضه می‌شوند. لازم به ذکر است، قیمت ورق گالوانیزه با توجه به این ویژگی ها مشخص و به مشتریان اعلام می شود.

2. ورق گالوانیزه رنگی

در ورق‌های گالوانیزه رنگی، از ورق گالوانیزه به عنوان پایه استفاده می‌شود. سپس رنگ‌های متنوع، به شکل پیش‌رنگ کوره‌ای، و با کمک تکنولوژی‌های مختلف، به ورق گالوانیزه اعمال می‌شود. به دلیل تنوع رنگی که این ورق‌ها دارند، عموما از آن‌ها در ساخت لوازم خانگی نظیر یخچال و لباسشویی، سقف شیروانی، نمای خارجی ساختمان، خودروسازی و… استفاده می‌شود.

3. ورق قلع اندود

برای ایجاد پوشش قلع، نیاز است تا ورق‌های سرد از کوره مافل عبور پیدا کنند و به دمایی بالاتر از نقطه ذوب قلع برسند. سپس لازم است تا ورق، درون حوضچه سرد قرار گیرد تا پوشش قلع، به خوبی بر روی آن بچسبد. در طی این فرایند، سطح ورق قلع اندود، بسیار درخشان خواهد بود. از ورق‌های قلع اندود به منظور تولید انواع بدنه قوطی، ظروف رنگ، جلد باتری و… استفاده می‌گردد.

ابعاد ورق‌های سرد

ورق‌های سرد موجود در بازار که مطابق با استاندارد ملی ایران، تولید شده‌اند به صورت رول و شیت، در ضخامت ۰.۳۶ تا ۳ میلی‌متر، با عرض ۶۰۰ میلی‌متر به بالا قابل خریداری هستند. با این وجود، رایج‌ترین ابعاد ورق سرد که در طیف وسیعی از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند در محدوده عرض کمتر یعنی ۱۰۰ و  ۱۲۵سانتی‌متر و ضخامت آن‌ها، ضخامت استاندارد 0.3 تا 3 میلی‌متر است.

ترکیب شیمایی ورق‌های سرد

در انواع ورق‌های سرد، از فلزات و ترکیبات شیمیایی مذاب مختلفی استفاده شده است که عبارتند از:

• گرید ST12: 1.0 کربن، 0.5 منگنز، 0.01 سیلیسیم، 0.035 فسفر، 0.035 گوگرد
• گرید ST13: 0.08 کربن، 0.45 منگنز، 0.01 سیلیسیم، 0.035 فسفر، 0.035 گوگرد
• گرید ST14: 0.04 کربن، 0.21 منگنز، 0.01 سیلیسیم، 0.007 فسفر، 0.007 گوگرد

همچنین انواع ورق سرد مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۵۷۲۳، شامل ترکیبات زیر هستند:

• ورق سرد1: ۰.۱۵ کربن، ۰.۶۰ منگنز، ۰.۰۵۰ فسفر، ۰.۰۳۵ گوگرد
• ورق سرد2: ۰.۱0 کربن، ۰.5۰ منگنز، ۰.۰4۰ فسفر، ۰.۰۳۵ گوگرد
• ورق سرد3: ۰.08 کربن، ۰.45 منگنز، ۰.۰30 فسفر، ۰.۰۳ گوگرد
• ورق سرد4: ۰.06 کربن، ۰.45 منگنز، ۰.۰3۰ فسفر، ۰.۰۳ گوگرد
• ورق سرد5: ۰.02 کربن، ۰.25 منگنز، ۰.۰2۰ فسفر، ۰.۰2 گوگرد، 0.15 تیتانیوم

مزایای ورق سرد

اولین و مهم‌ترین مزیت ورق‌های سرد را می‌توان مقاومت بالای این محصولات در مقابل فشار دانست. به همین دلیل است که بسیاری از طراحان و مهندسان، از این ورق‌ها به منظور ساخت سازه‌هایی مقاوم و با متریال کم استفاده می‌نمایند. در کنار مقاومت بالای این ورق، باید به متنوع بودن سایز و رنگ این ورق‌ها نیز اشاره کرد. به دلیل چنین مزایایی، امروزه از ورق‌های سرد به طور گسترده در صنایع مهمی همچون خودروسازی استفاده می‌شود. از دیگر مزایای ورق‌های سرد می‌توان به جذابیت و شکل ظاهری زیبا، شکل‌پذیری عالی، انعطاف‌پذیری خوب و استحکام و سختی آن اشاره کرد.

همانگونه که در ابتدای این مقاله اشاره کردیم، ورق‌های گالوانیزه و روغنی نیز به خانواده ورق‌های سرد تعلق دارند. ازاین‌رو، این محصولات نیز دارای مزایای ورق‌های سرد هستند.

کاربرد ورق سرد در صنایع مختلف

پیش از آنکه به طور خلاصه به بررسی شیوه تولید ورق سرد بپردازیم، بگذارید شما را با برخی کاربردهای این ورق در صنایع مختلف آشنا کنیم.

همان‌طور که اشاره کردیم، ورق‌های سرد از نظر ظاهری، سطحی براق و چشم‌نواز دارند به همین دلیل، در صنایعی که زیبایی ظاهری در آن‌ها در اولویت قرار دارد، نظیر خودروسازی، ساخت لوازم خانگی، مصالح ساختمانی، ساخت قفسه، صندلی و مبلمان اداری و… از این ورق‎ها استفاده می‌گردد. با این حال، اگر بخواهیم کاربرد ورق‌های روغنی یا همان ورق‌های سرد را عنوان کنیم، می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:

1. ساخت ابزارآلات و لوله‌های فلزی در صنعت ساختمان
2. ساخت قطعات خودرو، اگزوز، تابلوهای راهنمایی و راندندگی، گاردیل و… در صنعت خودروسازی
3. ساخت یخچال، آبگرمن، کولر، کابینت آشپزخانه و به طور کلی لوازم خانگی
4. ساخت تاسیسات نظیر مخزن، هواساز، سینی کابل و بدنه بخاری
5. ساخت پریز، تابلو برق و… در صنایع برق و الکترونیک
6. تولید انواع لوله مبلی، لوله درزدار و بدون و پروفیل
7. تولید بدنه و درب قوطی کنسرو، جعبه و… در صنایع غذایی
8. ساخت مخازن مختلف به منظور ذخیره‌سازی مواد شیمیایی

شیوه تولید ورق سرد

از ورق‌هایی که به روش نورد گرم تولید می‌گردند، می‌توان به عنوان محصول نهایی استفاده نمود اما امکان استفاده از آن‌ها در سایر صنایع وجود ندارد. ازاین‌رو، نیاز است تا برای صنایعی همچون تولید لوازم خانگی و یا خودروسازی، ورق‌های گرم را عملیاتی نمود و عملیات نورد سرد را روی آن‌ها انجام داد. بنابراین در ابتدا ورق‌هایی که به روش گرم تولید شده‌اند، در اسید شستشو داده می‌شوند و سپس فرایند نورد سرد آن‌ها با عبور از قفسه‌های چهارغلتکی به منظور کاهش ضخامت آغاز می‌شود. در این فرایند لازم است قفسه‌های نورد، عملیات خود را به صورت رفت و برگشتی و یا سلسله‌ای انجام دهند تا ضخامت ورق به اندازه مناسب کاهش یابد.

نحوه بسته‌بندی ورق سرد

بر اساس آنچه استاندارد ملی ایران عنوان نموده است، ورق‌های نورد سرد باید طبق شرایط زیر بسته‌بندی شوند.

1. کلاف ورق سرد
2. شیت ورق سرد

در روش اول، بسته‌بندی کلاف می‌بایست دارای حداقل سه تسمه شعاعی، یک تسمه محیطی و نبشی محافظ در قسمت لبه‌ها باشد

همچنین در صورت بسته‌بندی به روش شیت، چنانچه شیت یا برگه دارای طول حداکثر 4 متر باشد، باید از 2 تسمه طولی وعرضیه با نبشی محافظ در قسمت لبه‌ها استفاده نمود.

جمع‌بندی

در این مقاله از سایت آهن ملت، به معرفی انواع ورق سرد در بازار، نحوه تولید این محصولات، ویژگی‌ها، مزایا و کاربرد آن‌ها پرداختیم. ورق‌های سرد، محصولاتی هستند که به شیوه نورد سرد تولید و به بازار عرضه می‌گردند و در مقایسه با ورق‌های نورد گرم، استحکام، سختی، انعطاف‌پذیری، شکل‌پذیری، تنوع رنگ و ابعاد بیشتری دارند. به همین دلیل است که امروزه از این ورق‌ها در صنایع مختلف نظیر لوازم آشپزخانه، خودروسازی، مبلمان و صندلی اداری و… استفاده می‌گردد. انواع ورق‌های سرد شامل ورق روغنی، ورق گالولانیزه، ورق رنگی و ورق قلع اندود هستند. امیدواریم که مطالب این مقاله، برای شما همراهان و خوانندگان گرامی مفید واقع شود.